Οδός Γρηγορίου Ε.’ (Από το 1966)
Γρηγόριος ο Ε’: Πατριάρχης και εθνομάρτυρας. Γεννήθηκε στη Δημητσάνα το 1767 και θανατώθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1821. Το κοσμικό του όνομα ήταν Γεώργιος Αγγελόπουλος, ενώ το Γρηγόριος το έλαβε όταν εντάχθηκε στο κληρικό σώμα.
Ως Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (1797-1821), κινούμενος διακριτικά και κατευναστικά προς την Υψηλή Πύλη. Παρ’ όλα αυτά, το 1798 καθαιρέθηκε και εξορίσθηκε στο Άγιο Όρος, πράγμα που ξανασυνέβη το 1806 και το 1818. Στη συνέχεια επανήλθε, όμως με την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης θεωρήθηκε συνεργάτης της, και το Πάσχα του 1821 κρεμάσθηκε στην πύλη του πατριαρχείου μαζί μ’ άλλους οκτώ Αρχιερείς. Το πτώμα το πήρε μια συμμορία Εβραίων, όπως μνημονεύεται στην εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς και το έριξαν στον Κεράτιο κόλπο, και που το περισυνέλλεξε έλληνας καπετάνιος που το μετέφερε στην Οδησσό, το 1871 τα οστά του μεταφέρονται στην Ελλάδα.
Ειπώθηκαν πολλά, όπως, το ότι ‘’προσπαθώ να σώσω τους ανίσχυρους χριστιανούς και όχι το έθνος’’ επίσης το ότι δεν πίστευε στην επιτυχία της Φιλικής. Εταιρείας διότι η Ιερά Συμμαχία και η Ρωσία που ήταν μέλος δεν ήθελαν εξεγέρσεις τύπου Γαλλικής – Ελληνικής Επανάστασης, και σαν πατριάρχης αφού δεν πίστευε σε αυτά δεν ήταν δυνατόν και να υιοθετήσει την Ελλ. Επανάσταση. Επειδή έπρεπε, όπως ομολογούσε, να κρατάει ίσες αποστάσεις λόγω της θέσεώς του απέναντι στην τούρκικη πολιτική και προς τους Φιλικούς της Επανάστασης, αφόρισε την επανάσταση πράγμα που αναμφίβολα αποτελεί ένα μελανό σημείο στην όλη του θρησκευτική πολιτεία. Ξεκίνησε με το αίτημά του προς τις ενορίες του Πατριαρχείου να περιμαζέψουν όσα έντυπα του Ρήγα Φεραίου κυκλοφορούν και να τα αποσύρουν από την κυκλοφορία. Μπρός ο ‘’αφορισμός’ ’και πίσω του ο Σουλτάνος να του πάρει το κεφάλι, κι όπως έγινε, κι όμως στο στόμα του μπορεί να είχε τον αφορισμό, αλλά με την καρδιά ευλογούσε τον αγώνα. Και αυτοί οι άνδρες σήμερα – Ρήγας, Γρηγόρης ο Ε’- οι ανδριάντες τους βρίσκονται πλάι – πλάι μπροστά στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Διάβασα σε βιβλίο του ιστορικού Σαράντου Καργάκου πως είχε εκδώσει εγκύκλιο ο Γρηγόριος ο Ε’ το 1789 με την οποία απαγόρευε την ονομασία των παιδιών με ελληνικά αρχαία ονόματα κατά την βάπτισή τους, αλλά μόνο με χριστιανικά, όπως είχε απαγορεύσει λένε την λειτουργία σαν άλλος αυτοκράτορας Ιουστινιανός των φιλοσοφικών ακαδημιών δηλαδή να μη διδάσκονται τα αρχαία ελληνικά, στη Σμύρνη. Ένα δείγμα του μεγαλοβυζαντινισμού των αρχιερέων με τα χρυσόβουλα. Τόσο εκείνος όσο και ο θρησκευτικός κλήρος στήριζαν την ιστορική διαδρομή της Ελλάδας παρά εκείνη της ιδεολογικής. Πολλοί φανατικοί ήθελαν να του αφαιρέσουν την χριστιανική αγιότητα και το φωτοστέφανο του αγίου, επειδή ήθελε νάναι και με τον σουλτάνο – και με το ποίμνιο – διότι έκανε ότι του έλεγε, αλλά αν μπορούσε ας έκανε κι αλλιώς, διότι βρισκόταν στο στόμα του λύκου, γιατί όμως να μη προτιμήσει να γίνει απ’ ευθείας εθνομάρτυρας;
Αργότερα, η Εκκλησιαστική Σύνοδος τον ανακήρυξε Άγιο. Άφησε πίσω του μεταξύ άλλων έργων και το Μέγα Ελληνικό Λεξικό «Κιβωτός του Ελέους», ένα έργο βαθιάς θρησκευτικής πνοής και εκκλησιαστικής παράδοσης.