Οδός Δήμητρας. (Κάνηθος. Από το 1959)
Δήμητρα (Δημήτηρ): Μεγάλη ιδεατή ανθρωπόμορφη θεά του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Μια από της κορυφαίες του Δωδεκάθεου. Ήταν κόρη του Κρόνου και της Ρέας και αδελφή των Εστίας, Δία, Ποσειδώνα. Η Ρέα για να την γλιτώσει από τον γνωστό μύθο που ο πατέρας Κρόνος κατάπινε τα παιδιά του, και με την βοήθεια του γιού της Δία απομόνωσαν τον Κρόνο και γλύτωσε η Δήμητρα. Η Δ. προσωποποιούσε τις παραγωγικές δυνάμεις της Φύσης. Το πρώτο συνθετικό (Δη) στα αρχαία ελληνικά σημαίνει γη, γόνιμη – οργωμένη γη. Η Γαία (γη) συγγένευε συμβολικά της Δήμητρας. Η Γη λατρευόταν για τον κοσμογονικό της ρόλο, ενώ η Δήμητρα για τον καλλιεργητικό της και την παραγωγή των προϊόντων της. Λατρευόταν σε όλη την έκταση του ελληνικού κόσμου και προπάντων στην Ελευσίνα. Με τον Δία -απ τα γεννητικά όργανα του κριαριού που είχε μεταμορφωθεί για να παραπλανήσει τη Δήμητρα- γέννησε την μονάκριβη κόρη της την Περσεφόνη.
Σύμφωνα με το μύθο ο άρχων του Άδη Πλούτων απήγαγε την κόρη της Περσεφόνη και την κατέβασε στο βασίλειό του, στον Κάτω Κόσμο. Η Περσεφόνη μάζευε λουλούδια στο Νύσιο πεδίο όπου όταν πήγε να κόψη ένα νάρκισσο άνοιξε η γη και ο Πλούτων την έβαλε στην άμαξα και την κατέβασε στο παλάτι του. Η Δήμητρα, μια πολυσιτεμένη γριά πλέον από τον καημό της εγκατέλειψε τα καθήκοντά της, και σε κάθε τόπο εναγωνίως αναζητούσε την κόρη της. Προς τούτο, ενημέρωσε το Δία, εξηγώντας του πως η αφορία της γης ήλθε ως συνέπεια ετούτου του γεγονότος, και η στέρηση των θυσιών προς τους θεούς . Συνάμα, τον παρακάλεσε, και επέτυχε να της αποδοθεί η κόρη της Περσεφόνη για ένα μέρος του έτους. Έτσι, τους μισούς μήνες θα έπρεπε να παραμένει στην αγκαλιά του ερωτευμένου με αυτήν άρχοντα του Κάτω Κόσμου Πλούτωνα, ενώ κατά τους υπόλοιπους έξι μήνες της βλάστησης και της καρποφορίας να επανέρχεται κοντά της. Ένα υπέροχος κύκλος της φύσης. Ο Πλούτωνας την άφησε αφού πρώτα της έδωσε να φάει σπόρια ροδιού για να δεθεί με τον Κάτω Κόσμο, κάτι που τα ίδια σπυριά ροδιού τα βλέπουμε στα κόλλυβα των μνημόσυνων. Εδώ βλέπουμε δυο αντίθετες δυνάμεις της μυθολογίας που θέλουν να εκφράσουν τις φυσικές δυνάμεις που διαμορφώνουν την φύση, και τις εναλλασσόμενες εποχές να αποκαθιστούν τη φυσική ισορροπία.
Η διαμάχη στον Άδη, το πένθος που κυριαρχούσε στη φύση η αποξήρανση της φυτείας, με τη μη γονιμοποίηση των σπόρων της γης, και με την επανεμφάνιση των φυτών και της ζωής εκ του θανάτου, προσέφερε μεγάλη προσμονή και παρηγοριά στη Δήμητρα μητέρα με το τρίπτυχο, κάθοδος, αναζήτηση, άνοδος.
Οι πρόγονοί μας της είχαν αφιερώσει κομψότατους ναούς με λαμπρότερο αυτόν της Ελευσίνας, όπου και τελούνταν τα περίφημα Ελευσίνια Μυστήρια. Ιερότερη στιγμή τους τα Τελεστήρια, κατά τα οποία οι μυημένοι συμμετείχαν στην ύψιστη αλήθεια της θυσίας και εξασφάλιζαν διαρκή ευτυχία πέρα απ’ τα όρια του θανάτου. Ο αμύητος όμως στερούνταν αυτό το προνόμιο και έτσι δεν αισθανόταν τη χαρά της ευφορίας και της αφθονίας, αλλά και την καλή τύχη που συμπορευόταν με την ελπίδα της ευδαιμονίας, και το ταξίδι της ψυχής στον υποχθόνιο κόσμο για την αναζήτηση του αίσιου τέλους και με την πεποίθηση ότι υπάρχει ελπίδα ζωής (ανταμοιβή) μετά θάνατον με την ιδέα της αθανασίας όπως συμβαίνει και με την φύση των φυτών που αναζωογονούνται με την άνοδο της Περσεφόνης και την αιωνιότητα της ζωής. Δήμητρα – Περσεφόνη, ένας μύθος για την ζωή και τον θάνατο. Το μητρικό φίλτρο και ο έρωτας, δυο γενετήσιες δυνάμεις συγκρούονται και οι αρχαίοι Έλληνες εδώ δεν θέλουν νικητή. Η Περσεφόνη μοιράζεται την αγκαλιά της μητέρας της μ’ εκείνη του Άδη.
Τα Ελευσίνια Μυστήρια που ξεκίνησαν σαν την ιερότερη και σεβαστή τελετή για την θεά Δήμητρα, και στην συνέχεια οι θράκες της Σαμοθράκης με τα Καβείρια μυστήρια την έκαναν αποκρυφιστικές και μυστηριακές τελετές. Μυήθηκαν ιστορικοί φιλόσοφοι με εχεμύθεια που παρέμεινε εσαεί μυστήριο, Αυτός ο όρκος παραμένει εχέμυθος όπως βλέπουμε σε όλες τις λεγόμενες συνωμοτικές εταιρίες όπως στην Φιλική, και στις παρόμοιες τεκτονικές.
Όπως η θεά Γαία γονιμοποιήθηκε από το γιο της Κρόνο – Χρόνο, κάτι τέτοιο συνέβη και με τη Δήμητρα και τον Πλούτωνα, που γίνεται ο μέγας εραστής της μητρικής θεότητας, με την προοπτική να κυοφορεί απ’ τα σπλάχνα της ετούτη τη νέα ζωή. Ζωή, η οποία ακολούθως πεθαίνει στον κόλπο της και πάλι αναγεννιέται κατά τον επόμενο κύκλο της ισορροπίας μεταξύ της φθοράς και της ευφορίας.
Προς τιμή της θεάς Δήμητρας προσφέρονταν θυσίες. Το ίδιο συνέβαινε και στη Θεσσαλία στον κάμπο της, αλλά και στην Εύβοια, καθώς λατρευόταν τόσο στην Ερέτρια όσο και στη Χαλκίδα, όπου οι συνθήκες ευνοούσαν την καλλιέργεια των προϊόντων της.
Ο Δίας για να ενημερώνει και να καθησυχάζει τη θεά Δήμητρα πως επιστρέφει στον απάνω κόσμο η κόρη της Περσεφόνη, απέστελλε κάθε φορά την Ίριδα (το γνωστό μας ουράνιο τόξο). Τώρα, ξέρουμε πως όταν έχουμε χειμώνα και η φύση φυλλορροεί, η Δήμητρα είναι θλιμμένη, ενώ όταν η φύση ανθίζει και καρποφορεί, η θεά είναι χαρούμενη, καθώς πλέον έχει κοντά της την κόρη της, την Περσεφόνη.
Σύμβολά της είναι τα στάχια, τ’ αποκαλούμενα δημητριακά τα προστατευόμενα φυτά της. Η νομαδική και γεωργική ζωή, ημερεύει την οικογενειακή και κοινωνική ζωή, και η Δήμητρα θεωρείται προστάτιδα των θεσμών της.