Οδός Σαγγαρίου. (Από το 1993)
Σαγγάριος (Σαγκάργια, για τους Τούρκους): Ποταμός της Μικράς Ασίας, που έχει μήκος 790 χμ, τροφοδοτεί φράγματα υδροηλεκτρισμού και βοηθάει στην αγροτο – παραγωγή της περιοχής και καταλήγει στον Εύξεινο Πόντο. Πιο πολύ εδώ έχει τεράστια σημασία για τους Έλληνες η ‘’Σαγγάριος Μάχη’’ του 1922. Η Μικρασιατική Εκστρατεία ξεκίνησε με πρόσχημα την Συνθήκη των Σεβρών [1920] για την προστασία των ελληνικών πληθυσμών της Ιωνίας γης, κάτι που δεν έγινε. Αφού ήδη είχε καταληφθεί το Εσκί Σεχίρ από τον ελληνικό στρατό αφού υποχώρησαν οι Τούρκοι (Ιούλης του ’22), και άρχισε η πορεία προς το Σαγγάριο ποταμό την 1η Αυγούστου μ’ όλα τα δεινά για τον ελληνικό στρατό: το μεγάλο μέτωπο των 750 χιλ. ζέστη αφόρητη μες στην Αλμυρή έρημο, δίχως νερό, δίχως ανεφοδιασμό και με τον καταταλαιπωρημένο μας στρατό με τον δεκαετή πόλεμο [1912 – 1922]. Κατά την επέλασή τους τα τρία σώματα στρατού (το Α’, το Β’ και το Γ’) άντεξαν για δέκα μέρες και κράτησε το μέτωπο, αλλά τελικά έσπασε, ύστερα από τις σφοδρές επιθέσεις του στρατού του Κεμάλ, τις οποίες αρχικά απέκρουσαν, αλλά με σοβαρότατες απώλειες, γεγονός που οδήγησε στο ξεθώριασμα της ιδέας της νίκης, στην άτακτη υποχώρηση του ελληνικό στρατού την σημαδιακή 29η Αυγούστου του 1922. Ο άστοχος στόχος της Άγκυρας για το ελληνικό στρατό και για ολόκληρο τον ελληνισμό χάθηκε που είχε σκοπό να υποχρεώσει τον Κεμάλ να υπογράψει την συνθήκη των Σεβρών του 1920, -αλλά και η ματαιοπονία να κρατηθούν με κάθε θυσία τα κεκτημένα χάθηκε! Ήταν αρχή του Τέλους για τον Ελληνισμό. Η Μικρασιατική εκστρατεία μετατράπηκε σε Μικρασιατική Καταστροφή σε άτακτη υποχώρηση, καθώς στις 31 Αυγούστου έγινε η τελευταία μάχη, επιφέροντας δραματικές απώλειες για την ελληνική πλευρά: 4.000 νεκροί στρατιώτες 217 αξιωματικοί, 15.000 τραυματίες και πολυάριθμοι οι αγνοούμενοι μετά την άνευ όρων παράδοση των υπερασπιστών στο μέτωπο του Σαγγάριου.
Τα δεινά, και οι δικαιολογίες πολλές για την Μικρασιατική καταστροφή: Ο Ελλ. Στρατός πολεμούσε δέκα χρόνια ταλαιπωρημένος κουρασμένος αποκομμένος απ το ελληνικό στοιχείο, χωρίς τρόφιμα χωρίς πολεμοφόδια, χωρίς τις συμμαχικές δυνάμεις της αντάντ που τροφοδοτούσαν πλέον τον Κεμάλ, διότι θεωρούσαν επιθετική πλέον την εκστρατεία κατά της Άγκυρας οι σύμμαχοί μας.. Με την φαγωμάρα Βενιζέλου – Κωνσταντίνου, που άρχισε από τον Α’Π.Π. με τις χαμένες εκλογές του 1920 για τον Βενιζέλο, με την άνοδο του Κωνσταντίνου στο θρόνο, κάτι που δεν τον ήθελαν οι σύμμαχοι, οι Μπολσεβίκοι μας εκδικήθηκαν -για τον στρατό που στείλαμε στην Ουκρανία με την αντάντ για την καταστολή της Οκτωβριανής επανάστασης το 1918.- στέλνοντας πλέον βοήθεια στο Κεμάλ, όλοι εναντίον όλων, και μείς μόνοι μας.
ΥΠ. Ο πατέρας μου ήταν εκεί στον Σαγγάριο, και μού έλεγε πώς είχε βαφεί κατακόκκινος ο Σαγγάριος, μας έφεραν έλεγε επιστρατευμένους ντόπιους άσχετους αγρότες φοβισμένους οι οποίοι μας αποσυντόνισαν, κανένας θεός δεν μπορούσε να μας κρατήσει όχι στο Σαγγάριο, αλλά σ’ όλη την Ιωνία, όπως και έγινε. Στον πόλεμο όλα απαγορεύονται και όλα επιτρέπονται, κάναμε σαν κατοχικός στρατός όσα λένε ότι μας έκαναν οι Τούρκοι πλιάτσικο, λεηλασίες, βιασμούς, και σφαγές, τα κάνανε και από μας πολλά κουτσαβάκια Έλληνες αξιωματικοί στους άμαχους τουρκογενείς. Δεν μαρτύρησε μόνο ο Μικρασιατικός ξεριζωμένος Ελληνισμός, μαρτυρήσαμε και μείς έλεγε, πόσοι δεν έχασαν από μας την ζωή τους μετά τις κακουχίες, και η ζωή μας η μετέπειτα ήταν ταραγμένη, έλεγε η μάνα μου στον ύπνο έλεγε αλλόκοτα, ακαταλαβίστικα πράματα.
Εκεί λέω εγώ δεν χάσαμε τι δίκιο μας, χάσαμε μια ιστορία 3.000 χρόνων, ξεριζώθηκαν 1,5 εκατομμύριο Ελληνογενείς ψυχές. Υπερτιμήσαμε φιλόδοξα τις δυνάμεις μας, υποτιμήσαμε τους αντιπάλους μας τους Τούρκους, μας ξεγέλασαν οι σύμμαχοι, οι ιθύνοντες Έλληνες εγκατέλειψαν τους Ελληνογενείς που έγιναν έρμαια των μογγολικών ορδών, και να ‘’στριμώχνονται’’ στο λιμάνι της Σμύρνης, όπως έγραψε και ιστορία της στ΄ Δημοτικού. Δεν χάσαμε στην Μ. Ασία, προδοθήκαμε απ’ τον εαυτό μας. Για την Μικρασιατική καταστροφή προέκυψε η πρωτοφανής και επονομαζόμενη καταδίκη των έξι, για την εκτόνωση της λαϊκής οργής, με την ετυμηγορία ότι η Ελλάδα δεν νικήθηκε, αλλά προδόθηκε.