Οδός Σαμοθράκης. (Από το 1976)
Σαμοθράκη: Νησί του Βορείου Αιγαίου, 23 μίλια από την Αλεξανδρούπολη. Σάμος στ’ αρχαία [ύψος] μεθερμηνευόμενο Υψηλή Θράκη με ψηλότερη κορυφή το Σάος με 1611 μ. υψόμετρο, τρίτη ψηλότερη κορυφή βουνού μετά την Κρήτη και την Εύβοια, μάλιστα οι ντόπιοι το λένε πώς ’’είναι τόσο ψηλό που κρύβει το φεγγάρι’’ Έχει χαρακτηρισθεί ένα βουνό καταμεσής στο Αιγαίο η Σ.
Πρωτοκατοικήθηκε από Πελασγικά φύλα κατά τον -7ο αιώνα, ενώ από τον -5ο αιώνα βρίσκονταν σε πλήρη άνθιση τα περίφημα μυστήρια των Καβείρων. Οι Κάβειροι ήταν θεοί – δαίμονες, μυστηριακής λατρείας, οι οποίοι θεωρούνταν γιοι του Ηφαίστου και συνδέονταν με τη λατρεία της Δήμητρας και της κόρης της, της Περσεφόνης. Η θρησκεία των Καβείρων ήταν ιδιαίτερα ισχυρή και εξαπλώθηκε σ’ όσους είχαν επαφή με το νησί. Και με τους Ρωμαίους, οι οποίοι πιστά την ακολούθησαν, υιοθετώντας ως κύρια θεότητα τη Μεγάλη Μητέρα, που ταυτίζεται με τη θεά Δήμητρα. Αυτή η θρησκεία προήλθε, όπως λέει ο μύθος, που όταν έγινε κατακλυσμός στα βόρεια νησιά του Αιγαίου και κατακλύσθηκαν όλα τα νησιά από τα νερά, οι Σαμοθράκες γλύτωσαν ανεβαίνοντας στην ψηλότερη κορυφή του βουνού της Σάος και σώθηκαν. Αυτοί για να ευχαριστήσουν τους θεούς, και από ευγνωμοσύνη αφιέρωσαν το νησί στους δίδυμους Καβείριους θεούς.
Τα Καβείρια μυστήρια ήταν εφάμιλλα των Ελευσίνιων και των Ισθμίων. Στην ετήσια γιορτή προσφέρονταν θυσίες, κατά τη διάρκεια της εξιστόρησης της περιπέτειας της Δήμητρας και της κόρης της, της Περσεφόνης, που είχε αρπαχθεί από τον Πλούτωνα διαχειριστή του Άδη.
Η μύηση στον κόσμο των Καβείριων μυστηρίων αφορούσε όλους, ανεξάρτητα κοινωνικής τάξης. Αυτό ίσχυε και για τους δούλους και για τις γυναίκες, αλλά και για τους βαρβάρους. Γιόρταζαν τη γέννηση μιας ζωής την αθανασία της κι’ αποκτούσαν δύναμη για τους εχθρούς με τις τελετές. Βασικό ρόλο στη γιορτή διαδραμάτιζε η παρουσία της Νίκης της Σαμοθράκης, που είναι έργο του Ρόδιου γλύπτη Πυθοκρίτου και υπήρξε τάμα της νίκης του στόλου του Δημητρίου του Πολιορκητή [-306 έως -283] του βασιλιά των Μακεδόνων κατά του στόλου του Πτολεμαίου έξω από την Κύπρο το -250. Σήμερα, αυτή η εξαίσια γλυπτική σύνθεση βρίσκεται στο Παρίσι στο μουσείο του Λούβρου. Λέγεται ότι στην Σ. έγινε η ‘’σύλληψη’’ του Μ. Αλεξάνδρου κατά την πρώτη συνάντηση του Φιλλίπου και της Ολυμπιάδας.
Μετά του Πελασγούς ήρθαν οι Θράκες, οι Πέρσες, οι Μακεδόνες οι Ρωμαίοι, οι Ενετοί με τον ενετικό πύργο Γκατιλούζι να κοσμεί το νησί, και από το 1467. μέχρι το 1913 οι Οθωμανοί –Τούρκοι.
Όλη η Σαμοθράκη είναι ένα υπαίθριο Μουσείο, με κυριότερα μνημεία: τη Θόλο της Αρσινόης (αφιέρωμα στην σύζυγο του βασιλιά της Θράκης Λυσιμάχου ) το πρόπυλο του Πτολεμαίου Β’ της Αιγύπτου (αφιέρωμά του στους Μεγάλους Θεούς του νησιού), το ιερό των Καβείρων, το Διονυσιακό θέατρο και η νεκρόπολη. Συνάμα, διαθέτει και σημαντικές ιαματικές πηγές, οι οποίες είναι γνωστές από την αρχαιότητα. Έχει χαρακτηρισθεί πράσινο νησί με απόκοσμο συναίσθημα το ηφαίστειο που πετρώθηκε, παραμένει να αποκαλείται παρθένο νησί λόγω έλλειψης επισκεπτών, έχει πολλά νερά και καταρράκτη με 35 μ. ύψος.